Edukacja szkolna to proces obowiązkowy dla każdego dziecka poniżej 18 roku życia. Jednak, by był on skuteczny, jak również przeprowadzony z korzyścią dla dziecka, warto rozpocząć naukę w odpowiednim czasie. Dlatego też rodzice, we współpracy ze specjalistami z dziedziny pedagogiki, psychologii czy medycyny powinni określić początkową datę wprowadzenia czynności dydaktycznych w szkole podstawowej. Czym jest gotowość szkolna? Jak ją ocenić? Jakich narzędzi i rodzajów skali wykorzystuje się określenia tego elementu?
Gotowość szkolna – czym jest?
Każde dziecko w pewnym wieku musi podjąć obowiązkową edukację wczesnoszkolną. Nie każde jednak jest do niej gotowe w tym samym czasie. Dla wielu rodziców próg 6-7 lat jest właśnie tym właściwym. Dla wielu narzuconym przez państwo. Czy jest to jednak korzystne rozwiązanie dla każdego malucha? W jaki sposób ocenić czy nasza pociecha poradzi sobie w szkole? Czy istnieje możliwość posyłania dziecka do placówki szkolnej w późniejszym lub wcześniejszym okresie jego życia?
Odpowiedzią na te pytania jest przeprowadzenie specjalistycznych obserwacji, których końcową oceną jest przyznanie gotowości szkolnej dziecka. Termin ten mówi o dojrzałości młodego osobnika do podjęcia procesu edukacyjnego pod wieloma względami. Dziecko musi przede wszystkim być stabilne emocjonalnie, umieć się skupić, posiadać podstawowe umiejętności samoobsługi czy przebywać bez bliskiej obecności rodzica. Potocznie mówiąc, powinien osiągnąć odpowiedni poziom społeczny, emocjonalny, intelektualny czy fizyczny.
Ocena dojrzałości szkolnej
By móc dokładnie ocenić gotowość do nauki należy przeprowadzić wiele badań i testów. Ponadto stała obserwacja dziecka zarówno w domu, jak i placówkach przedszkolnych może być kluczowym źródłem informacji. Ocena ta przede wszystkim dotyczy wiedzy, umiejętności i sfery psychicznej młodego człowieka. Przyszły uczeń musi być przygotowany przede wszystkim do systematycznego uczenia się, długotrwałego skupienia, jak również rozróżniania zasad i reguł postępowania.
Specjaliści w porozumieniu z opiekunami, jak również na podstawie obserwacji wychowawców przedszkolnych po kolei oceniają gotowość społeczną, intelektualną, emocjonalną i fizyczną dziecka. Wykorzystują do tego specjalnie opracowany wzór – stworzony przez MEN. Jakie zatem narzędzia należy stosować?
Skala gotowości szkolnej – narzędzia wykorzystywane do diagnozy
Główną metodą diagnozy dojrzałości szkolnej jest obserwacja dzieci posłanych do tzw. zerówki. Są to najczęściej maluchy w wieku 6 lat. Obserwacja ta prowadzona jest na przestrzeni całego roku szkolnego, a w jej wyniku wychowawca dzieli się swoimi spostrzeżeniami na temat podopiecznego. Do pozostałych narzędzi należy spis poszczególnych składowych oceny. Głównymi grupami całościowej skali są analiza:
- umiejętności szkolnych – porozumiewanie się z innymi, kompetencje matematyczne, społeczne, obywatelskie, umiejętność myślenia operacyjnego, itp.
- kompetencje poznawcze – umiejętność i chęć gromadzenia nowych doświadczeń,
- sprawność motoryczna – aktywność ruchowa, koordynacja,
- samodzielność – umiejętność samoobsługi i podejmowanie własnych decyzji, zaradność,
- niekonfliktowość – umiejętność pracy w grupie i porozumiewania się z dorosłymi, rozmienienie zasad i reguł panujących podczas zajęć w szkole,
- aktywność społeczna – umiejętność nawiązywania relacji z rówieśnikami, itp.