Dzisiaj chciałbym przedstawić wam kilka rodzajów scen w długich formach, dzięki którym można ustabilizować i urozmaicić przedstawiane historie, a bawiąc się nimi, wręcz generować zupełnie nowe długie formy. Część pierwsza jest tylko ogólnym wprowadzeniem do tematu i polecam do niej wrócić, po tym jak umieszczę resztę wpisów, aby zrozumieć temat jako całość. Gdy pierwszy raz spotkałem się z bitami, otworzyły mi oczy na podejście do długich form i pozwoliły spojrzeć na nie (i same przedstawiane historie) z zupełnie nowej perspektywy.
Na początek jedna rzecz dotycząca nomenklatury. Scenki te nazywam bitami, co robię tylko ze względu na wygodę w ich opisywaniu i odmienianiu. Ogólnie nazwa ta jest wytworem mojego językowego uproszczenia i (fortunnego lub nie) spolszczenia. Gdyby ktoś chciał szukać źródeł, to należałoby szukać ich pod słowem beats (tak jak przez niektórych na zachodzie nazywane są poszczególne sceny w długich formach), czyli poszczególnych uderzeń/rytmu. Mam nadzieję, że ten zabieg nie odwróci waszej uwagi od tego co bitach najwspanialsze. Tyle, tytułem wstępu, czas na mięsko.
Jest kilka rodzajów bitów, z tych podstawowych warto wspomnieć o bitach: otwierającym, tematycznym, stabilizującym, komentującym i podnoszącym stawkę. Każdy można wykonać na kilka sposób, ale tak naprawdę w każdym najważniejszy jest cel (inny dla poszczególnych bitów).
Są trzy główne rodzaje bitów: Otwierający, Stabilizujący i Podnoszący stawkę. Pozostałe: tematyczny, komentujący oraz bieg są dodatkiem do tych trzech, ale mogą być również wykorzystywane osobno – wiem, że na razie brzmi to strasznie zawile i pusto, ale wrócimy do tego, w kolejnych częściach wpisu ;).
BIT OTWIERAJĄCY – mówi nam o potencjale danej historii lub gry. Wprowadza potencjalny wzór.
BIT STABILIZUJĄCY – ugruntowuje nas, że właśnie o TO chodzi w danej historii/wzorcu/grze
BIT PODNOSZĄCY STAWKĘ – to nic innego jak sceny podnoszące stawkę historii i elementów gry.
BIT OTWIERAJĄCY:
To nic innego jak scena dostarczająca pierwszych informacji, na przykład w Armando, może to być monolog, w Living Room – scena przyjęcia, w Dekonstrukcji – pierwsza dłuższa scena (w dekonstrukcji po prostu nazywa się ją sceną otwierającą ;)).
Celem bitu otwierającego, jest dostarczenie dużej ilości informacji. Bit otwierający pełni rolę ustalenia potencjału dalszej gry. O czym ogólnie może być gra, jakich tematów może dotyczyć. W bicie otwierającym można bardzo dużo namieszać i robić to z pełną swobodą. Monolog w Armando może być na różne tematy (chociaż niektórzy już w monologu stosują bity tematyczne), rozmowa w Living Room, może się rozjechać, lub po prostu seria pierwszych scen w dowolnej długiej formie, może dotyczyć przeróżnych wątków. Nawet jeżeli coś w danej grze jest jeszcze nie jasne, to później będzie można to ustabilizować, na początku liczą się informacje/inspiracje/materiały z których później będziemy szyć.
BIT STABILIZUJĄCY
Jeżeli namieszaliśmy w bicie otwierającym, to spokojna głowa. Można to teraz ustabilizować. Bardzo często w długich formach improwizacji, widać, że poruszana jest cała masa wątków, knuć, spisków, różnorodnych tematów – ale gdybyśmy po spektaklu mieli określić, o czym tak naprawdę była cała historia, to pojawi się, yyyy nie wiem. I jest to spory problem, bo ludzie śmieją się na poszczególnych scenkach, ale nic ich nie trzyma, aby z napięciem oglądali rozwiązanie tematu przewodniego.
Bit stabilizujący, rozwiązuje ten problem, ponieważ to właśnie tutaj skupiamy się na ustaleniu, o czym tak naprawdę nasza historia. Co jest jej głównym wątkiem, co jest jej osią, która trzyma widza w skupieniu.
BIT PODNOSZĄCY STAWKĘ
Jeżeli już wiemy o czym jest gra, to możemy podnieść jej stawkę. Problem wznieść na wyżyny jego potencjału i cieszyć się poszczególnymi elementami gry. Bit, a raczej bity podnoszące stawkę mogą być wykonane na różne sposoby, które opiszę w kolejnych częściach wpisu.
Dodatkowo mamy bity pomocnicze, które pomagają urozmaicić historię/grę.
BIT TEMATYCZNY
Świetny zabieg, jeżeli mamy problem z ustabilizowaniem historii, zwykle stosuje się go w ramach bitów stabilizujących. Po prostu, jeżeli w bicie otwierającym, mieliśmy masę wątków i nie wiadomo jak je ugryźć, to bit tematyczny, pozwala na wyłonieniu z tego całego „bałaganu”, głównych tematów przewodnich, później wybrać z nich jeden, a następnie go ustabilizować.
BITY KOMENTUJĄCE
W tych bitach, możemy komentować historię, główny temat, za pomocą scen pobocznych. Co by było gdyby, gdybyśmy przenieśli historię na inny kontekst. Na przykład, jeżeli tematem sceny lub tematem przewodnim formy jest przemoc w rodzinie, gdzie ojciec uderzył syna, to bit komentujący, powinien skomentować ten temat, poprzez inną historię, np. Mocarstwo militarne o większej sile, atakuje małe bezbronne państwo.
BIEG
Bieg jest przyśpieszaniem serii scen. Od powolnego, spokojnego rozpoczęcia kilku scenek, poprzez coraz szybsze i bardziej dynamiczne edytowanie, aż w końcu dojściu do punktu kulminacyjnego, gdzie kilka scen może dziać się w tym samym czasie. Bieg jest dodatkowym zabiegiem, który postanowiłem również ująć w bitach, bo to on wyznacza rytm pozostałych scen.
Wszystkie powyższe bity, nie muszą być pojedynczymi scenami. Mogą to być całe serie scen. Na przykład może być kilka scen otwierających, później kilka stabilizujących i od razu bieg. Wszystko zależy od danej formy i kreatywności improwizatorów. Znajomość bitów może dać nam jasną informację, gdzie aktualnie się znajdujemy lub co jeszcze możemy urozmaicić w danej długiej formie lub przedstawianej historii. W kolejnej części, przedstawię funkcjonowanie bitów na podstawie konkretnych przykładów.